ครกมอง

บ้านป่าแขม เป็นหมู่บ้านเล็กๆที่อยู่ในพื้นที่อำเภอเชียงม่วน ซึ่งมีประเพณีและวัฒนธรรมที่หลากหลายน่าสนใจ ในอดีตประชาชนส่วนใหญ่ของหมู่บ้านมีเชื้อสายชาติพันธุ์ไทลื้อที่สืบเชื้อสายมาจากชาติพันธุ์ไทลื้อสิบสองปันนาประเทศจีนที่ได้อพยพมาในอดีต ซึ่งมีภาษาไทลื้อ การแต่งกาย อาหารที่เป็นเอกลักษณ์ และมีวิถีการดำเนินชีวิตที่เรียบง่าย ทำการเกษตรเป็นอาชีพหลัก ร่วมถึงการสร้างเครื่องมือ เครื่องใช้ต่างๆในการดำรงชีวิต เช่นการทำครกมองหรือครกกระเดื่องใช้ในชุมชน ซึ่งครกมองเป็นอุปกรณ์ที่สำคัญมากกับคนในชุมชน เป็นของใช้พื้นบ้านซึ่งใช้สำหรับตำข้าว ตำข้าวโพด และตำแป้งสำหรับทำขนม ตำผัก ตำปู เป็นต้น ปัจจุบันการใช้ครกกระเดื่องหรือครกมองมีใช้กันน้อยมาก จะมีอยู่ในบางหมู่บ้านที่ไม่มีโรงสีข้าว หรืออาจจะอยู่ห่างไกล พวกชนกลุ่มน้อยบางกลุ่ม ยังคงใช้ครกกระเดื่องกันอยู่ ตัวครกมองทำด้วยท่อนไม้ขนาดใหญ่ ตัดให้เป็นท่อน สูงประมาณ ๕๐ - ๖๐ เซนติเมตร ขุดส่วนที่สำหรับใส่เพื่อตำข้าวหรือสิ่งอื่น ๆ ให้เป็นเบ้าลึกลงไป ให้สามารถบรรจุเมล็ดข้าวเปลือกได้ครั้งละเกือบ ๑ ถัง ทำคานไม้ยาวประมาณ ๓ - ๔ เมตร เพื่อใช้สำหรับเจาะรูเส้าหรือสากไว้ตำข้าวตั้งเสา ๒ ต้นฝังดินให้แน่น อยู่ในแนวเดียวกัน กลางเสาทั้ง ๒ ต้นใช้สิ่วเจาะรู หรือบากไม้ให้เป็นร่อง แล้วสอดคานที่รูยึดเสาทั้ง ๒ ต้นให้ขนานกับพื้นดิน วางคานเส้าหรือสากให้ค่อนไปอยู่ปลายคานด้านตรงข้ามกับสาก ใช้คานสากตอกยึดกับคานไม้ที่ยึดเสา ๒ ต้น อ่านเพิ่มเติม